3-кун: Қандай қилиб шахсий миопия синов лабораториянгизни ясаш мумкин?
Ушбу дарсдан сўнг кўриш қобилиятингизни ўлчаш учун оптикага бориб ўтиришингизга ҳожат қолмайди. Арзимаган пулга, уй шароитида шахсий миопияни ўлчаш лабараториянгизни ясашингиз мумкин.
Бунинг аҳамияти шундаки, агар сиз кўриш қобилиятингизни ўлчай олсангиз кўзга оид рақамларни тушуна бошлайсиз, уларни миқдорини аниқлай оласиз, ўзингиз учун нима кераклигини биласиз ва яқин масофа учун кўзойнагингиз қанчалик кучлилик қилишини тушунасиз.
Биринчи, бу кўпчилигимиз кўрган Снеллен жадвали. Буни А4 форматидаги қоғозга чиқариб, 3 метр узоқликдан туриб кўзингизни текширишингиз мумкин (аслида 6 метрдан текширилади, лекин бунинг учун каттароқ ўлчамдаги қоғозда чоп этиш керак бўлади).
Юқоридаги Снеллен жадвалининг ўнг томонидаги касрнинг маъноси қуйидагича:
Биринчи рақам сиз кўра оладиган қатордаги ёзувнинг сизгача бўлган масофаси — 20 фут яъни 6 метр, кейингиси эса узоқни яхши кўра оладиган бошқа одамлар айни шу ёзувни ўқий оладиган масофа. Мисол учун, энг юқорида 20/200 (баъзан касрнинг қиймати, в=0.1 сифатида ҳам ёзилади, пасртроқдаги расмдаги каби), агар сиз фақат биринчи қатордаги ёзувни 20 фут узоқликдан кўзойнакциз ўқий олсангиз, бошқалар буни 200 фут масофадан ўқий олади. Бизнинг мисолимизда, буни А4 форматидаги қоғозда чоп этсангиз бу ўлчовлар 2 баробарга қисқаради. Яъни, сиз 3 метрдан туриб ўқиб кўрасиз, агар фақат биринчи қаторни ўқий олсангиз, унда соғлом кўз буни 30 метрдан ўқий олади. Агар иккинчи қаторни тиниқ кўра олсангиз, соғлом кўз буни 15 метрдан ўқий олади. Агар кўзойнакциз энг охирги қаторни ўқий олсангиз демак сизда миопия йўқ, кўзларингиз узоқни яхши кўра олади.
Бу кўрсаткич билан сизга керакли кўзойнак линзасининг оптик кучини қуйидаги жадвал ёрдамида аниқлаш мумкин.
Кўриб турганингиздек ушбу жадвални қўшимча линзаларсиз фойдаланиш орқали керакли кўзойнак кучини аниқлаш қийин, чунки биринчидан фақатгина -0.5 ва -2.5 оралиғида тахминий ўлчаш мумкин. Қуйидаги синовчи линзалар тўплами оптикада кўриш қобилиятингизни текшириш учун ишлатилади.
Оптикада ишлатиладиган синовчи линзалар тўплами анча қиммат (бир неча юз доллар). Бахтга кўра, арзимаган пулга ўзингизни тест лабараториянгизни яратишингиз мумкин.
ОГОҲЛАНТИРИШ: қуйида ясашни ўрганаётганимиз тест лабараторияси орқали аниқланган диоптрия бўйича кўзойнак сотиб олманг. Бу ўлчов кўзингиздаги ўзгаришларни қайд этиб бориш учун бир восита. Бу ерда кўзнинг биологияси ва физикаси ҳақида ўрганяпмиз, тиббий маслаҳат ёки кўзойнак рицепти берилаётгани йўқ.
Шахсий тест лабараториянгиз учун эгилувчан, лентали метр керак бўлади (кўпчилигимизнинг уйимизда бўлса керак, бўлмаса бозорда жуда қиммат нарса эмас).
Кўриш кескинлигини аниқлаш учун:
1. Кўзойнак ёки линзаларингизни ечиб қўйинг.
2. Экран, китоб, газета ёки қоғозда чоп этилган ёзувга қаранг. Ёзувнинг фонт ўлчами 12 бўлиши тавсия этилади. Агар чоп этилган ёзув бўлса, етарлича ёруғлик туширишни унутманг. ҳам хона, ҳам сиз қараб турган ёзув етарлича ёруғ бўлсин.
3. Аввалида жуда яқин масофадан бошланг, яъни ёзувни ўта тиниқ кўра оладиган масофадан. Кейин секинлик билан орқага қайтинг токи ёзув хиралашишни бошлагунча. Агар ёзув хиралашса бироз олдинга қайтинг, тиниқлашса орқага. Шундай қилиб шундай чегарани топингки, ёзувни тиниқ ўқий оласиз, лекин ундан озроқ орқага қайтсангиз ёзув хиралаша бошлайди.
4. Тиниқлик чегараси тўхтаган масофани қайд этиб қўйинг.
Диоптрия, яъни кўзойнак линзасининг оптик кучи, бу қайсидир маънода маълум бир масофани аниқлайдиган ўлчов бирлиги ҳам. Мисол учун, сиз юқоридаги услубди хиралашиш чегарасини сантиметрда ҳисобладингиз. Демак, бу икки ўлчов ўртасида боғлиқлик бор экан. Айтайлик сиз 12 фонт ўлчамдаги ёзувни кўзойнакциз 22 сантиметр масфодан тиниқ кўра оласиз (бу сизнинг хиралашиш чегарангиз), бундан келиб чиқди сиз -4.5 диоптриалик кўзойнак тақасиз. Жуда оддий-а? Бунинг учун ушбу калкулятор ёки қуйидаги чизғичдан фойдаланинг:
Қуйидаги кўринишдаги ўлчов ускунаси ҳам жуда қулай. Бирор карта, ёки қоғозни ёпиштириб қўясиз, ва хиралашиш чегарасини аниқлаш мобайнида лентани тортиб борасиз. Керакли масофани топгач, лентани қотирасиз ва ўша жойида лентадан осонликча сантиметрни оласиз.
Келинг, сизга буни янада соддалаштириб, қулайлаштириб берай. Сиз фақат хиралашиш чегарасини сантиметрда киритинг, ҳисоб китобни сиз учун тайёр формула асосида чиқариб бераман. Google Sheets нинг яна бир қулай тарафи, уни ҳар қандай қурилма(телефон, таблет ёки компютер)дан киритишингиз, ва интернетда сақлашингиз мумкин. Бу билан қоғоз-ручка, уни олиб юриш, йўқотиб қўйиш ҳақида ортиқча бош қотирмайсиз.
Эслатиб ўтириш жоизки, ушбу услуб орқали фақат миопияни ўлчаш мумкин, бошқа кўз касалликлари, ёки мусбат кўзойнаклар бундан мустасно.
Демак, ҳар куни 3 маҳал (эрталаб, кундузи ва кечқурун) ўнг ва чап кўзларни алоҳида юқоридаги усул орқали кўриш кескинлигини аниқлайсиз. Хоҳишингизга кўра қоғозга, ёки мен тақдим қилган Google Sheet да буни қайд қилиб борасиз. Бир неча кундан кейин кўзларингизни қандай ишлашини, мақолаларда айтилган гаплар чўпчак эмаслигини ўз тажрибангизда ҳам кўриб, амин бўласиз. Оптикада кўриш кескинлигини ўлчаганда одатда қоронғу хонада текширилиб, 20/20 ёзувни ўта тиниқ ўқий оладиган энг кучли диоптриялик кўзойнак берилади, кун давомида, ташқи омиллар таъсири инобатга олинмайди. Сиз эса уни ҳамма вақт, ҳамма масофада тақиб юрасиз, ва аввал эслатганимиздек бу билан кўзингизни бузиб қўясиз.
Кўзларимиз ташқи омиллар, ёруғлик, толиқиш, куннинг қайси қисмилиги ва бошқаларга кўра ўзгариб туради. Мисол учун қуйида менинг 4 кунлик ўлчов қайдларим.
Кўриб турганингиздек, куннинг турли қисмида ўлчам турлича. Ундан ташқари дам олиш кунларида камроқ экранга қараш ҳисобига кўриш бироз яхшиланишини пайқаш мумкин. Яқин масофадан бўладиган машғулотлар соатини ҳам қайд этиб боришни маслаҳат бераман. Телефонларда янги операцион системасида бир кунда қанча вақт экранга қараганлигингиз ҳақида маълумотни олиш мумкин. Агар бунақа функция мавжуд бўлмаса, бирор мобил илова ўрнатиб олинг. Компютер ва планшетлар учун ҳам. Китоб ўқиш, ёзув-чизув ишлари бўйича эса тахминий соатни ёзиб қўйинг. Бу сизга ўзингизни сарҳисоб қилишга ёрдам беради. Телефон кўзларимизнинг энг ёмон душмани, имкон қадар телефондан фойдаланши соатини камайтиринг. Агар телефондаги ишни компютер ёки телевизорда қилиш мумкин бўлса, албатта шундай қилинг. Мисол учун, телефонда видео кўрманг, ўйин ўйнаманг, ижтимоий тармоқларни кезманг. Бу ишларни деярли ҳаммасини компютерда, узоқроқ масофада бажариш мумкин. Албатта, бу каби жуда зарур бўлмаган машғулотларни камайтириш кўзингиз учун фойдали. Имкон бўлди дегунча узоқроқ масофага қараб кўзларингизга дам беринг.
Манба: https://endmyopia.org/day-37-fix-your-eyes-first-measure-your-myopia/
